اتحاد جهانی علمای مسلمین درباره‌ی فیلم و کاریکاتورهای اهانت‌آمیز از رسول اکرم (ص) و تظاهرات‌های خشونت‌بار پس از آن بیانیه‌ای صادر نمود.

اتحاد جهانی علمای مسلمین با صدور بیانیه‌ای ضمن تشریح موضع خود پیرامون فیلم و کاریکاتورهای اهانت‌آمیز از رسول خدا (ص) و تظاهرات‌های همراه با خشونت پس از آن تصریح کرد که همزیستی و مدارا دو اصل از اصول ثابت اسلام است و با مراعات این دو اصل است که اسلام توانسته است شیوه‌ای برای زندگی و مایه‌ی رحمت و برکت برای جهانیان باشد. از این رو اتحاد تحقق اعتدال و میانه‌روی را یکی از مهم‌ترین اهداف خود قرار داده است و با تمام امکانات خود تلاش می‌کند هویت امت اسلامی، یکپارچگی و ارزش‌های والای آن را پاس دارد و با غلو و افراط در دین و انحراف از مشی میانه‌روی مقابله کند. دعوت تمام انسان‌ها به تعاون و همکاری بر پایه‌ی تقوا و نیکوکاری و تحقق منافع و آرامش همگانی از دیگر اصول ثابت این اتحاد است: «أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ» (آل عمران: ۶۴)

جز خداوند یگانه را نپرستیم، و چیزی را شریک او نکنیم، و برخی از ما برخی دیگر را، به جای خداوند یگانه، به خدائی نپذیرد. 

بر این اساس هیچکس حق ندارد عملی انجام دهد که به مکدر کردن صفای اسلام می‌انجامد یا به همکاری انسان‌ها با همدیگر لطمه می‌زند. اتحاد خواستار احترام به مقدسات همه‌ی ادیان و مذاهب است، زیرا بی‌حرمتی به ادیان یا یکی از آن‌ها باعث شعله‌ور شدن آتش فتنه می‌شود که خاموش کردن آن چندان آسان نیست. 

متن بیانیه به این شرح است: 

بسم الله الرحمن الرحیم 

الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام على خاتم النبیین، محمد بن عبد الله وعلى سائر إخوانه من الأنبیاء والمرسلین، وعلى من اتبعهم بإحسان إلى یوم الدین. 

اتحاد جهانی علمای مسلمین در اصول و ثوابت خود از دین مقدس اسلام وام می‌گیرد؛ دینی که خداوند آن را زندگی بشر تشریع و آیین همزیستی و مدارا و مایه‌ی رحمت و برکت برای جهانیان قرار داده است. به همین مناسبت اتحاد مهم‌ترین اهداف خود را تحقق عدالت و میانه‌روی در بین اقشار امت و تلاش جدی در راستای پاسداری از هویت امت، وحدت و یکپارچگی و ارزش‌های والای آن و رویارویی با افراط‌‌گری و انحراف از مسیر اعتدال قرار داده است. دعوت به تعاون و همکاری جهان بشریت با همدیگر در مسیر تقوا و نیکوکاری و تحقق منافع و ایجاد آرامش همگانی از دیگر اهداف اتحاد است: 

 «أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ» (آل عمران: ۶۴) 

جز خداوند یگانه را نپرستیم، و چیزی را شریک او نکنیم، و برخی از ما برخی دیگر را، به جای خداوند یگانه، به خدائی نپذیرد. 

از این رو هیچکس حق ندارد عملی انجام دهد که باعث مکدر کردن صفای اسلام می‌شود و به همکاری انسان‌ها همدیگر لطمه می‌زند. اتحاد خواستار احترام به مقدسات همه‌ی ادیان و مذاهب است، زیرا بی‌حرمتی به ادیان یا یکی از آن‌ها باعث شعله‌ور شدن آتش فتنه می‌شود که خاموش کردن آن چندان آسان به نظر نمی‌رسد. 

بر این اساس موضع اتحاد جهانی علمای اسلام پیرامون فیلم و کاریکاتورهای اهانت‌آمیز از رسول خدا (ص) و تظاهرات‌های همراه با خشونت پس از آن در نکات زیر خلاصه می‌شود: 

نخست: در اعتقاد مسلمانان پیامبران الهی از جایگاه بسیار والایی برخوردارند و مسلمانان رسول خدا (ص) را بیشتر از جان خود دوست دارند و هرگونه بی‌حرمتی نسبت به این شخصیت عظیم بی‌حرمتی به تمام مسلمانان محسوب می‌شود و از این رهیافت اهانت به هر یک از انبیای الهی مانند موسی یا مسیح (علیهما السلام) اهانت به امت اسلام است. اتحاد بر این باور است که اعتراضات و تظاهرات‌های انجام شده یک امر قانونی بلکه امری مطلوب به لحاظ شرعی، عقلی و طبیعی است و در این زمینه یادآوری چند نکته را لازم می‌داند: 

۱-تظاهرات مسلمانان باید مسالمت‌آمیز باشد و تعدی به اموال خصوصی و عمومی دولتی و حمله‌ی ناحق به افراد به هیچ وجه جایز نیست؛ خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: 

 «أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا» (مائده: ۳۲) 

هرکس انسانی را بدون ارتکاب قتل، یا فساد در زمین بکشد، چنان است که گویی همه‌ی انسان‌ها را کشته است، و هرکس انسانی را از مرگ رهائی بخشد، چنان است که گویی همه‌ی مردم را زنده کرده است؛ 

اسلام تعدی و تجاوز به مال و عرض افراد را در هر مکان و زمان مانند بی‌حرمتی به حرم مکی در ماه حرام قرار داده است. 

۲-اهانت و بی‌حرمتی نباید با بی‌حرمتی پاسخ داده شود و نباید به حریم افراد و اموال آنان تجاوز شود. بنابراین با تأکید خواستار آنیم که تحت هیچ شرایطی نباید چنین تعدیاتی صورت گیرد و عاملان آن باید محاکمه و مجازات شوند. اتحاد حمله به سفارتخانه‌های لیبی و سودان کشتن دیپلمات‌ها را نیز به شدت محکوم می‌کند. 

۳-جرم در اسلام جنبه شخصی دارد و به هیچ وجه جایز نیست مجازات از شخص مجرم به دیگری سرایت کند؛ در قوانین بین‌المللی نیز همین روند حاکم است؛ از این رو قرآن کریم در آیات زیادی این قاعده‌ی اساسی را یادآور شده است: «أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ» (النجم: ۳۸) هیچ گناهکاری گناه دیگری را به دوش نخواهد کشید. 

۴-آزادی‌های فردی اگر چه در قوانین پاس داشته می‌شود اما نباید از حد خود خارج شده و به اهانت به دیگران و توهین به مقدسات و احساسات آنان ختم شود، به همین خاطر آزار و تحقیر مسلمانان و بی‌حرمتی به پیامبر یا نمادهای مقدس آنان به هیچ وجه قابل قبول نیست. 

در این راستا اتحاد در معیارهای برخی از کشور‌ها نوعی دوگانگی را شاهد است؛ به طوری که هر چیزی که باعث آزار یهود می‌شود غیر قانونی است؛ حتی سؤال از تعداد کشتگان هولوکاست؛ اتفاقی که برای فیلسوف معروف روژی گارودی پیش آمد و صرف سؤال از این مسأله باعث زندانی شدن وی شد. مسلمانان این واقعیت‌ها را می‌ببینند آنگاه فیلم و کاریکاتورهای کاملاً دور از حقیقت را هم مشاهده می‌کنند که آشکارا به دین و پیامبرشان توهین می‌کند و برخی از دولت‌های غربی به بهانه آزادی بیان آن را توجیه می‌کنند. اینجاست که احساسات برخی از افراد آنان را به واکنش‌هایی سوق می‌دهد که‌گاه نتایج قابل قبولی به دنبال ندارد. به همین خاطر ما در اتحاد جهانی علمای مسلمین پیشنهاد می‌کنیم قوانینی جهانی وضع شود که اهانت و بی‌حرمتی به ادیان آسمانی، نماد‌ها و مقدسات آن را ممنوع اعلام کند تا عاملی برای تحریک و موضعگیری انسان‌ها در مقابل هم نشود. 

دوم: اسلام تجاوز به غیرمسلمانانی را که در جامعه‌ی اسلامی زندگی می‌کنند حرام می‌داند و به جان و مال و ناموس آنان همانند مسلمانان حرمت می‌گذارد. تا جایی رسول گرامی اسلام (ص) عهد و پیمان آنان را مانند پیمان خدا و رسولش می‌داند و کسی که آن را مراعات نکند متجاوز محسوب می‌شود و هر کس یکی از آنان را بکشد بوی بهشت به مشامش نخواهد رسید. پیامبر (ص) در این مورد می‌فرماید: هر کس هم پیمان خود را بکشد بوی بهشت به مشامش نخواهد رسید و بوی آن در مسیر چهل سال به مشام می‌رسد. به روایت بخاری [۶۵۴۹] و دیگران. 

 سوم: از اصول ثابت اسلام این است که فرستادگان [سفرای پادشاهان] کشته نمی‌شوند؛ مسیلمه‌ی کذاب دو نماینده [غیرمسلمان] به حضور رسول اکرم (ص) فرستاد تا به رسالت وی اذعان کند. پیامبر (ص) آن دو را برگرداند و نکشت با اینکه آنان در مقابل رسول خدا (ص) اعتراف کرده بودند که خود نیز اعتقاد مسیلمه را دارند و فرمود: «اگر نه چنان بود که سفیران نباید کشته شوند گردن آن دو را می‌زدم». ابوداود با سند حسن [۲۴۲۵] احمد با سند صحیح [۳۶۱۳]. از ابن مسعود روایت است که رسول خدا (ص) به آن دو فرمود: آیا شهادت می‌دهید که من رسول خدا هستم؟ گفتند: شهادت می‌دهیم که مسیلمه رسول خداست. آنگاه فرمود: «اگر قرار بود نماینده‌ای را بکشم گردن شما را می‌زدم». ابن مسعود می‌گوید: از آن پس سنت بر این شد که هیچ نماینده‌ای نباید کشته شود. در شماره ۳۶۶۲ آمده است: سنت بر این شد که نمایندگان کشته نمی‌شوند. حاکم آن را روایت کرده و صحیح دانسته است و ابن خزمیه نیز آن را در صحیحش آورده است. بنابراین تمام فقهای اسلام جملگی متفقند که هر کس با عهد و امان وارد سرزمین اسلامی شود نباید مورد تعدی قرار گیرد. 

 چهارم: اتحاد جهانی علمای مسلمین بر این باور است که اصل در روابط بین مردم – با وجود اختلاف ادیان – باید بر اساس صلح و همزیستی و همکاری بر پایه‌ی تقوا و نیکوکاری و رعایت منافع همگانی باشد و جنگ را آخرین چاره می‌داند؛ با این حال جنگ هم باید برای احقاق حق و دفع ظلم و ستم باشد نه به قصد تعدی و تجاوز و اشغالگری. از دیدگاه اسلام همه مردم تحت عنوان برادری انسانی با هم جمع می‌شوند؛ خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا، إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ، إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» (الحجرات: ۱۳) 

ای مردمان! ما شما را از مرد و زنی (به نام آدم و حوّاء) آفریده‌ایم، و شما را تیره تیره و قبیله قبیله نموده‌ایم تا همدیگر را بشناسید (و هر کسی با تفاوت و ویژگی خاص درونی و بیرونی از دیگری مشخّص شود، و در پیکره‌ی جامعه انسانی نقشی جداگانه داشته باشد). بی‌گمان گرامی‌ترین شما در نزد خدا متّقی‌ترین شما است. خداوند مسلّماً آگاه و باخبر (از پندار و کردار و گفتار شما، و از حال همه‌کس و همه چیز) است. 

خداوند تبارک و تعالی برای مردم روشن کرده است که زمین برای گروه مشخصی خلق نشده است بلکه همه مخلوقات حق دارند در آن زندگی کنند و با عدل و انصاف از آن بهره گیرند: 

 «والارض وضع‌ها للأنام» (الرحمن: ۱۰) خداوند زمین را برای (زندگی) انسان‌ها آفریده است. 

 «وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ» (نساء: ۱) 

و از (خشم) خدایی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‌دهید؛ و بپرهیزید از اینکه پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید. 

بر اساس سیاق آیه منظور از «ارحام» پیوندهای انسانی است. به همین خاطر اصل در حل نزاع و درگیری صلح و گفتگوی سازنده برای رسیدن به حقی است که لازم است همگان باید پشت سر آن قرار گیرند تا این فرموده خداوند متعال تحقق یابد: «فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّىٰ تَفِیءَ إلى ٰ أَمْرِ اللَّهِ» (حجرات: ۹)

اگر یکی از آنان در حق دیگری ستم کند و تعدّی ورزد (و صلح را پذیرا نشود)، با آن دسته‌ای که ستم می‌کند و تعدّی می‌ورزد بجنگید تا زمانی که به سوی اطاعت از فرمان خدا برمی‌گردد و حکم او را پذیرا می‌شود. 

 تا اینکه ظلم در داخل جامعه باقی نماند زیرا ظلم باعث ظلمت و تاریکی است. 

 پنجم: اتحاد باور دارد که مسلمانان باید برای نشان دادن تصویر واقعی اسلام و رسول گرامی خود اقدامات مؤثری انجام دهند؛ آنان باید با ارائه الگوی زیبا و انجام گفتگوهای مثبت و دعوت با تمام زبان‌های زنده در راستای شناساندن حقیقت اسلام و رسالت پیامبر گرامی اسلام تلاش کنند. مسلمانان باید از امکانات نوین مانند فیلم، وسایل ارتباط جمعی، برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌ها برای رهبران فکری غرب و دیگران استفاده کنند. آنان می‌توانند دوره‌ها و حلقه‌های فرهنگی را در سفارت خانه‌های کشورهای اسلامی ساماندهی کنند و مراکز و کانال‌های اسلامی در جهان را تقویت و بر سایت‌های اینترنتی و کانال‌های ماهواره‌ای نظارت داشته باشند تا نقش خود را در معرفی اسلام و رسالت رسول خدا (ص) ایفا کنند. خداوند به رسولش امر کرده است که از جهالت جاهلان روی بگرداند و به گسترش دعوتش در بین جهانیان بپردازد: «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ، إِنَّا کَفَیْنَاکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ» (حجر: ۹۴)

پس آشکارا بیان کن آنچه را که بدان فرمان داده می‌شوی (که دعوت حق است) و به مشرکان اعتنا مکن (که چه می‌گویند و چه می‌کنند). ما تو را از (کید و مکر و اذیّت و آزار) استهزاء کنندگان مصون و محفوظ می‌داریم. 

 ششم: اتحاد هرگونه استهزا و بی‌حرمتی به هر یک از ادیان الهی را غیرقابل قبول و مایه ننگ و عار در اسلام می‌داند،‌‌ همانگونه که عقل سالم و فطرت بشری هم آن را نمی‌پذیرد؛ زیرا تحقیر و استهزا نسبت به هر دینی احساس نفرت و فتنه‌انگیزی را به دنبال دارد و آتش جنگ‌هایی را شعله‌ور می‌کند که بشریت از آن به ستوه آمده و ابراز انزجار می‌کند و در صورت بروز چنین فتنه‌ای خاموش کردن آن دشوار است. این کار از ملزومات هنرنمایی و آزادی بیان نیست بلکه عین آزادی در توهین و سوء رفتار و افتراست و هیچکس آن را تأیید نمی‌کند. به همین خاطر اتحاد تمام عقلا و خردمندان جهان را به تفاهم بر یک منشور رفتاری مبنی بر عدم اهانت به مقدسات یا تحریک احساسات دینی فرا می‌خواند و خواستار آن است که در حرمت استهزا و تحقیر ادیان و مقدسات شناخته شده قوانین بین‌المللی وضع شود. این حقیقتی است که اتحاد در راستای تحقق آن می‌کوشد و همگان را به همکاری با آن دعوت می‌کند تا جهان بشری از اسباب نفرت و تقابل پاک شود. 

با توکل بر خدا و به امید آن روز... 

              دکتر علی قره داغی                                                                دکتر یوسف قرضاوی

                     دبیرکل                                                                                رئیس اتحاد